Bośnia i Hercegowina

Lukomir

Lukomir jest miejscem jak z bajki. Położona w środku gór malutka wioska, prawie w ogóle nie zmieniła się od setek lat. Mieszkańcy dalej zajmują się wypasem owiec i kóz, a kobiety chodzą w tradycyjnych strojach. Gdyby nie kable wysokiego napięcia poprzyczepiane do chałup "na słowo honoru" i lekko zardzewiałe anteny satelitarne, można by pomyśleć, że podróże w czasie są jednak możliwe.

Lukomir jest najwyżej położoną wsią w BiH. Leży na wysokości 1495 m n.p.m. w paśmie Bjelašnicy. Za pierwszych osadników uważa się pasterzy owiec z okolic Stolac. Znajdujące się tam stećci (groby) datuje się na XIV i XV wiek.

Do połowy lat dziewięćdziesiątych Lukomir był dostępny jedynie dla piechurów. Po Wojnie europejskie jednostki wojskowe EUFOR wybudowały drogę szutrową i doprowadziły prąd. Od tego czasu wioska zaczęła się wyludniać. Pierwsi wyjechali młodzi. Z roku na rok co raz mniej osób decydowało się pozostać w górach na zimę. Ostatnie osoby na stałe mieszkające w Lukomirze wyjechały stąd w 2010 roku.
Teraz Lukomir żyje od mniej więcej kwietnia do listopada. W zimie droga szutrowa jest nieprzejezdna. (ale byliśmy w Lukomirze na początku maja i droga nadal była zamknięta) Oprócz tradycyjnych zajęć mieszkańcy zaczęli rozwijać również turystykę.

O ostatnich pożegnaniach z zimowym Lukomirem opowiada film dokumentalny "Winterslaap in Lukomir" (dostępny na http://vimeo.com/41070797).

Dojazd/dojście do Umoljani i Lukomiru.

Z Sarajeva kierujemy się na centrum zimowe na Bjelašnicy. Tu po lewej stronie mijamy Hotel Maršal z charakterystyczną szklaną wieżyczką i wjeżdżamy w wąską drogę prosto, która prowadzi na przełęcz Bjela Voda (na przełęczy znajduje się schronisko górskie). Stamtąd przez Šabići dojeżdżamy do mostu na Rakitnicy i skręcamy w prawo na Umoljani. W między czasie mijamy skręt w prawo na Lukavac, Lukomir i Rakitnicę. Czas jazdy z Sarajeva do Umoljani ok. godz.

Z Umoljani (ok. 1350 m n.p.m.) są trzy możliwości dojścia do Lukomiru.

1. Od meczetu kierujemy się na drugą stronę doliny w stronę małych młynów wodnych i dalej w lewo. Ścieżka jest dość wyraźna. Czas przejścia ok. 3 godz.

2. Od Koliby Fatić Munib kierujemy się w górę na przełęcz w stronę domów pasterskich i dalej w lewo doliną Studeni potok. Drogę tę mocno polecam, bo potok płynący dnem doliny robi milion zakrętów, a na brzegach wiosną kwitną obłędne ilości kwiatów. Trzeba tylko uważać, żeby nie zgubić szlaku kiedy dolina zwęża się i ścieżka zaczyna schodzić mocno w dół (już za drogowskazem). Skręcamy wtedy w prawo, ale jeszcze przed lasem. Czas przejścia ok. 4 godz.

3. Od Koliby Fatić Munib kierujemy się w górę na przełęcz w stronę domów pasterskich i dalej prosto na grań. Dalej w lewo w stronę Obalj (1896 m n.p.m). Z Obalj roztacza się piękny widok na pasma Bjelašnicy i Treskavicy. Z Obalj schodzimy stromym trawiastym zboczem w stronę doliny Rakitnicy (ok. 1 godz.). Czas przejścia ok. 5 godz.

Jeśli ktoś miałby ochotę zaszyć się w bośniackim świecie, to jest to TO miejsce.